Circulair bouwen: van theorie naar praktijk met concrete CO₂-reductie
Duurzaam bouwen, circulaire materialen, CO₂-reductie – begrippen die steeds vaker voorbijkomen in de bouw. Maar wat betekenen ze nou echt voor jouw dagelijkse werk als bouwprofessional? En belangrijker nog: hoe zet je duurzaamheid om in een concurrentievoordeel? Hugo Smits, projectmanager R&D bij IsoBouw en specialist in duurzaamheid, weet als geen ander welke ontwikkelingen écht impact maken.
"Er verandert heel veel in duurzaamheidsland," vertelt Smits.
Hij is al 22 jaar werkzaam is bij IsoBouw en de laatste jaren gespecialiseerd in het verduurzamen van producten en concepten. Van productontwikkelaar tot duurzaamheidsspecialist – zijn carrière weerspiegelt de transformatie die de hele bouwsector doormaakt.
Drie trends die de bouwsector veranderen
De markt staat niet stil. Smits onderscheidt drie grote ontwikkelingen die nu al impact maken op de manier waarop we bouwen. "Nederland vraagt milieuprestaties van gebouwen, maar ook in Europa gebeurt er het een en het ander."
Energieneutraal bouwen wordt norm.
De eerste trend is de EPBD4, de Energy Performance of Building Directive van Europa. "Dit houdt in dat woningen en gebouwen energieneutraal moeten worden. Dus zowel wat betreft de materialen die erin zitten, als ook de energie die verbruikt wordt. Als fabrikant van isolatiemateriaal speelt IsoBouw op beide gebieden een rol”.
Life Cycle Analyses worden standaard.
De tweede ontwikkeling betreft de LCA's – Life Cycle Analyses. "Steeds meer materialen hebben deze. Daar is heel veel gaande. Je kunt als bouwer, maar ook als opdrachtgever, bewust kiezen voor materialen met een lage milieubelasting of met lage CO2-emissies."
Circulaire materialen in opkomst.
Tot slot ziet Smits steeds meer circulaire ontwikkelingen. "Er zijn steeds meer producten die bijvoorbeeld secundaire grondstoffen bevatten of producten die hergebruikt kunnen worden. Daarnaast worden terugnamegaranties en circulaire restwaardes steeds belangrijker voor vastgoedpartijen”.
Van losmaakbaarheid tot terugnamegarantie
Circulair bouwen begint al bij het ontwerp. Smits legt uit hoe dat werkt bij de dakelementen van IsoBouw: "Dat is een hoogwaardige spaanplaat, EPS met geïntegreerde houten latten en nog een spaanplaat. Die zitten verlijmd. Dan zeg je: oké, dat is niet los te halen."
Maar schijn bedriegt. "Daar hebben we technologieën voor om heel makkelijk die materialen van elkaar te scheiden. De EPS is vervolgens voor meer dan 95% weer te recyclen en weer voor nieuwe isolatie te gebruiken."
Wat het recycleproces helpt, is de losmaakbaarheid van isolatiematerialen te verhogen. Dit betekent bijvoorbeeld aandacht voor de juiste bevestigingsmethode, waarbij het vastlijmen van onderdelen zoveel mogelijk wordt vermeden”.
De Nationale Milieudatabase: jouw kompas voor duurzame keuzes
Hoe weet je nu zeker dat de keuze die je maakt ook daadwerkelijk de beloofde milieuprestatie levert? "Dat hebben we in Nederland goed geregeld," vertelt Smits. "Voor vrijwel alle producten die er op de bouw zijn, kun je milieudata vinden in de Nationale Milieudatabase."
Deze database verzamelt alle LCA's van bouwproducten in een voor iedereen toegankelijke viewer. "Daar kun je het product of een materiaal opzoeken. Van deze producten wordt een bepaalde milieukostenindicator weergegeven."
Belangrijk detail: alleen producten met een in Nederland gereviewde EPD (Environmental Product Declaration) komen in de database.” Dit biedt zekerheid over de betrouwbaarheid bij prestatievergelijkingen van diverse producten."
Van grondstof tot gesloten kringloop
IsoBouw laat zien hoe circulair bouwen werkt door de hele levenscyclus van hun producten te bekijken. Het begint bij de grondstof: polystyreen. "Is die grondstof 100% nieuw (virgin) materiaal of is het gemixt met gerecycled materiaal? Dat heeft al een enorme impact."
Een concreet voorbeeld is de Eco50 klikvloerplaat. "Dat is een vloerisolatieplaat die voor 50% uit post-consumer materiaal bestaat, dus EPS die al een levensduur heeft gehad. Hiermee maak je een hele grote sprong want grondstof geeft bijna bij alle fabrikanten de grootste milieu-impact."
Use4ReUse op de bouwplaats Voor snijresten heeft IsoBouw het Use4ReUse' afvalmanagementsysteem ontwikkeld. "Voor al onze producten geldt dat wij via recyclezakken of big bags reststukken retour kunnen nemen."
Productie met oog op de toekomst Bij de productie zelf werkt IsoBouw aan energietransitie. "Nu gebruiken we nog aardgas om onze stoomketels te verwarmen. We zijn bezig om dit in de toekomst om te zetten naar duurzamere bronnen, zoals waterstof of elektriciteit."
Een netwerk voor end-of-life recycling
Wat gebeurt er na de levensduur van het materiaal? IsoBouw heeft dit georganiseerd. "Bij onze diverse productiebedrijven zijn recyclingafdelingen waar onze materialen gerecycled worden. Zij beschikken allen over een VIHB-registratie. Dit is een wettelijke vereiste om kunststofafval te mogen transporteren en te verwerken”.
Maar het gaat verder dan alleen het eigen bedrijf. "Er is ook in heel Nederland een netwerk aan EPS-recyclers. Dit kan een zusterbedrijf van IsoBouw zijn, maar ook andere partijen die bezig zijn met EPS-recycling."
Waarom werkt dit zo goed? "De kosten en energie-input om EPS te recyclen zijn zeer laag. Daarnaast is het direct één op één weer inzetbaar in nieuwe producten"
Van verpakking tot hoogwaardige isolatie Nog interessanter: IsoBouw kan verschillende soorten EPS upgraden, ook van bijvoorbeeld EPS-verpakkingen of viskisten. "Daarvoor hebben we binnen onze Europese organisatie een uniek proces ontwikkeld.
Ons zusterbedrijf voor grondstoffen kan deze materialen weer reinigen en weer omzetten tot nieuwe basisgrondstof. Aan deze basisgrondstof kunnen vervolgens weer nieuwe eigenschappen toegevoegd worden, zoals bijvoorbeeld brandvertragers. Ook de grijze vulstof, een infrarood-blokker die de isolatiewaarde verbetert, kan toegevoegd worden. Hiermee ‘upgraden’ wij verpakkingsmateriaal naar een hoogwaardig EPS-product voor toepassing in de bouw."
De rol van de verwerker: van materiaalkeuze tot onderscheidend vermogen
Wat kan de bouwprofessional nu concreet doen? "Het begint natuurlijk: wat ga je je opdrachtgever aanbieden? Dus wat vraagt de opdrachtgever?" legt Smits uit.
Bewuste keuzes voorleggen Als de opdrachtgever om circulair bouwen vraagt, wordt de rol van de bouwer cruciaal. "Het is aan de bouwer om een bewuste keuze te maken in de materialen die worden aangeboden. De CO2-impact van producten kunnen behoorlijk afwijken. Met een goede productkeuze is veel winst te behalen."
Ook de verwerkingsmethode maakt verschil. "Je kunt alles aan elkaar gaan kitten en purren, maar je kunt ook voor een mechanische bevestiging kiezen, zodat het volledig losmaakbaar is."
Ondersteuning van leveranciers "Dan komt onze rol: Wij kunnen goed uitleggen welke criteria relevant zijn voor een duurzame bouw, je voorzien van de relevante data en inzicht geven in de verschillen in milieuprestaties. Daarnaast bieden wij ondersteuning bij de praktische verwerking van onze isolatiesystemen."
Onderscheidend vermogen in de markt
"Wil je jezelf profileren als circulaire bouwer? Of kies je altijd voor de meest gunstige materialen en werkwijze?" vraagt Smits zich af. "Ik denk dat, gezien alle aandacht voor dit onderwerp, je een voorsprong kunt krijgen door je te onderscheiden. Heel veel partijen vinden duurzaamheid heel interessant. Dus je kunt er echt wel aandacht mee creëren bij je opdrachtgever."
Praktische stappen Smits geeft concrete adviezen: "Het begint natuurlijk bij de keuze van je materiaal. Kies ik een materiaal wat überhaupt aantoonbaar recyclebaar is? En twee: doe je het dan ook echt? Ga je dan inderdaad zeggen: nou ik heb een aparte container of big bag voor mijn reststukken recyclebaar EPS. Ik scheid dat ook en ik zorg dat dat materiaal uiteindelijk bij de fabrikant terechtkomt."
Gouden tip: Laat je helpen door specialisten
Als bouwer hoef je niet alles zelf te weten. Je kunt informatie opzoeken, maar je kunt ook hulp vragen aan verschillende partijen. In een tijd waarin duurzaamheid steeds belangrijker wordt, kan die support het verschil maken tussen een standaardproject en een project dat écht bijdraagt aan een circulaire toekomst.
"Wat ik als tip zou willen meegeven," sluit Smits af: “Laat je helpen. Vraag onze support. Die geven we heel graag om samen naar een meer circulaire bouw te gaan. We hebben binnen IsoBouw een aantal specialisten op het gebied van duurzaamheid. Daarnaast hebben we ook een projectbureau dat met name voor de hellende daken zeer uitgebreid bouwkundig advies kan geven. Of het nu gaat om CO2-reductie, circulair werken of regelgeving: "Wij staan klaar om vragen te beantwoorden en om je te helpen professioneler over te komen bij je opdrachtgever. "
Meer weten over IsoBouw en hun innovatieve duurzame oplossingen?
Beluister de volledige podcast op deze pagina en ga naar https://www.isobouw.nl/
